Con người đều phải đối mặt với sự sợ hãi, buồn bã, sự từ chối, nỗi đau, bất hạnh, hay thấy mình bị mắc kẹt, luôn có khuynh hướng thu hút trong các khía cạnh tiêu cực của cuộc sống nhiều hơn. Sẽ rất khó để loài người không tập trung vào điều tiêu cực nhưng hiểu về nó- khuynh hướng tiêu cực có thể giúp cho mình “huấn luyện” bộ não, áp dụng các khung tham chiếu tích cực hơn và tăng cường “hệ miễn dịch” cho sức khỏe thể chất và tinh thần.
Nói về Khuynh hướng tiêu cực – tại sao mình thường:
- Nhớ lại và suy nghĩ về những lời nói xấu của người khác về mình hơn là những lời khen.
- Luôn phản ứng/đáp ứng về mặt cảm xúc và thể chất đối với các kích thích mà bản thân không thích/không muốn.
- Tập trung sự chú ý nhanh hơn vào những điều/thông tin tiêu cực hơn là thông tin tích cực.
- Sống/kể về những sự kiện khó chịu, đau khổ nhiều hơn những kỉ niệm trải nghiệm dễ chịu, đẹp.
Ngay cả khi mình đã có một ngày rất đẹp với nhiều trải nghiệm tốt và niềm vui, tuy nhiên sự thiên vị tiêu cực vẫn có thể khiến mình tập trung vào những điều tồi tệ nhất xảy ra trong ngày, nó có thể khiến mình ngẫm nghĩ về những điều nhỏ nhặt, lo lắng về việc đã gây ấn tượng xấu, những tác động của thông tin bình luận tiêu cực và tương tự.
Vậy Sự thiên vị tiêu cực này đến từ đâu? Làm thế nào mình có thể tránh rơi vào cái bẫy bị cuốn theo những sự kiện tiêu cực mà mình trải qua?
Nguồn gốc:
Xu hướng tiêu cực được cho là một chức năng tiến hóa thích nghi của loài người. Hàng ngàn năm trước tổ tiên loài người đã phải đối mặt với các đe dọa tự nhiên, sinh tồn. Vì lẽ đó mà những kích thích tiêu cực này thời xa xưa đóng vai trò hữu ích trong sự sống còn của loài người.
Khi xã hội phát triển, thì xu hướng tiêu cực này có vẻ như không còn hữu ích cho sức khỏe tinh thần của con người như trước đây.
Làm thế nào để vượt qua Xu hướng tiêu cực?
Sự thiên vị tiêu cực có thể nảy sinh dựa trên xu hướng mình tập trung sự chú ý của mình vào đâu. Khi hướng nhiều hơn sự chú ý có ý thức của mình đối với các sự kiện và cảm xúc tích cực mà mình trải nghiệm, mình có thể bắt đầu giải quyết sự bất cân xứng của khuynh hướng tiêu cực.
1. Nhận thức và thách thức với xu hướng tiêu cực.
Hàng ngày mình có thể tự kiểm tra cảm xúc của bản thân. Khi đó mình bắt đầu nhận ra bất kỳ suy nghĩ nào đang chạy qua tâm trí, tất cả những điều hữu ích, tích cực và cả không có ích, tiêu cực. Có bao giờ mình tự hỏi ?” Mình đã nghĩ gì trước khi trải qua sự tức giận, oán giận, thất vọng buồn bã? Có phải đó là sự thiên vị tiêu cực trong hành động hay không? Và làm cách nào mình có thể thay thế những suy nghĩ đó bằng những suy nghĩ tích cực hơn?
Khi mình có thể xem xét các hành vi của mình, và hiểu rõ hơn những cảm xúc suy nghĩ đó có thể phục vụ cho chất lượng cuộc sống của một ngày tốt hơn không? Mình sẽ biết mình sẽ lựa chọn gì cho điều mình thực sự muốn.
2. Chánh niệm: Thở, Thiền…
Thực hành chánh niệm là một cách tốt để trở nên hòa hợp hơn với cảm xúc. Thông qua thiền định và thực hành chánh niệm, mình có thể bắt đầu quan sát cảm xúc và suy nghĩ của mình một cách khách quan hơn. Đồng thời giúp đây cũng chính là cách mình “rèn luyện thể lực, tăng cường sức đề kháng” cho “bộ não- tâm hồn và cảm xúc” bên cạnh sức khỏe thể chất.
3. Tận hưởng những khoảnh khắc/cảm xúc tích cực
Khi mình trải nghiệm hoặc tạo ra những khoảnh khắc tích cực, vui tươi, hạnh phúc, mình hãy dành thời gian lâu hơn mình đã từng để tận hưởng điều đó- tham gia đầy đủ vào những điều tích cực, những suy nghĩ vui vẻ lạc quan và những cảm xúc dễ chịu hạnh phúc mà mình cảm nhận, ghi chú lại những gì mình thích về nó và suy nghĩ về những điều tích cực ấy nhiều hơn. Khi đó mình đang dần biến việc tận hưởng những niềm vui những cảm xúc tích cực thành thói quen.
Khi mình dừng lại và dành thời gian để tận hưởng một trải nghiệm tích cực, mình sẽ thưởng thức nó và tạo ra những kỷ niệm cho tương lai . Mỗi người có thể xây dựng một kho lưu trữ hình ảnh và cảm xúc tích cực của chính mình- khi cần có thể sử dụng để giúp mình giải quyết sự mất cân bằng mà khuynh hướng tiêu cực giữa các thông tin sự kiện trải nghiệm hàng ngày trong cuộc sống khiến mình mắc phải.